skip to content

Ontstaansgeschiedenis

Ergens tussen 1790 en 1810

Homeopathie is als geneeswijze in Duitsland ontstaan aan het begin van de 19e eeuw, net na de Franse revolutie. De grondlegger ervan was Samuel Hahnemann (1755-1843). In 1810 verscheen de eerste editie van zijn boek "Organon der Rationele Heilkunde" (bij latere edities kreeg het de titel 'Organon der Heilkunst'). In dat boek maakte hij zijn bevindingen van tientallen jaren onderzoek en ervaring als praktiserend arts wereldkundig.

HahnemannSamuel Hahnemann

Hahnemann beschrijft in zijn boek hoe hij als praktiserend arts steeds meer moeite kreeg met de manier waarop de geneesheren omgingen met hun patiënten. De geneeskunde in zijn tijd was hard en in onze ogen vaak absurd. Het gebruik van bloedzuigers, aderlatingen en heftige giffen als kwikzilver waren schering en inslag en vaak niet gebaseerd op daadwerkelijk inzicht. Hahnemann nam waar dat de middelen vaak erger waren dan de kwaal. Hij ging op zoek naar inzicht in wat nu echt effectief was. Hij werd zo wanhopig over het gebrek aan werkelijk werkende geneesmiddelen dat hij op een gegeven moment zijn goed lopende praktijk sloot, omdat hij vond dat hij onvoldoende kon bijdragen aan de werkelijke genezing van zijn patiënten. In de periode daarna leefde hij van medisch vertaalwerk. Gedurende dat werk kreeg hij veel medische geschriften onder handen. Uit allerlei ziektegevalbeschrijvingen en uit het werk van oude geneesheren als Hippocrates en Paracelsus ontdekte hij dat bepaalde geneesmiddelen goed werkten bij bepaalde kwalen. Die geneesmiddelen waren, indien gegeven in grote hoeveelheden, ook in staat specifieke symptomen te veroorzaken in een mens. In kleine hoeveelheden echter genazen ze diezelfde kwalen. Dat bracht hem op het idee van verdunnen om de kwalijke bijwerkingen van middelen af te doen nemen. Hij begon te experimenteren (op zichzelf en enkele vrijwilligers) en ontdekte dat louter verdunnen, om een geringe hoeveelheid te kunnen voorschrijven, van die middelen niet toereikend was. Hoe hij op het idee van ritmisch schudden en verdunnen is gekomen, weten we niet, maar dat is wel waarmee hij de wereld een fantastisch nieuwe geneeswijze geschonken heeft. 

 Hahnemann ontdekte zo het procedé om op de juiste manier geneesmiddelen te maken:

  • indien nodig verwreef hij het originele materiaal in de vijzel
  • vervolgens schudde hij het ritmisch in een water met alcoholoplossing zodat er op die manier grote geneeskracht vrijkwam

Daarna ging hij op zoek naar allerlei planten, mineralen, dierlijke producten, enzovoort om te bewerken. Alle middelen namen hij en zijn medewerkers zelf in (een geneesmiddelproef op mensen, nooit op dieren). Zij namen zo'n grote dosis in zodat zij allerlei ziektesymptomen gingen vertonen. Al die symptomen werden opgeschreven. Die verslagen vormen de grondslag van onze Materia Medica boeken (boeken over de medisch werkzame stoffen). Door al die verslagen met elkaar te vergelijken, ontdekte hij wat de algemene specifieke werking van een bepaald middel was.

Hahnemann heropende zijn praktijk en begon patiënten op deze nieuwe manier te behandelen. En met groot succes. Zijn ervaring en inzicht groeide, zo ook zijn reputatie. Hij begon zijn bevindingen en daarmee zijn kritiek op de gevestigde geneeskunde te publiceren. De kritiek werd hem niet in dank afgenomen. En daarmee werd ook zijn nieuwe manier van werken afgewezen. 

Toch raakten er meer en meer artsen en niet-artsen onder de indruk van zijn inzichten en gingen deze zelf toepassen. In de tweede helft van de negentiende eeuw en het begin van twintigste eeuw nam de homeopathie, met name in de Engels sprekende landen, Duitsland en Frankrijk een grote vlucht. Overal ter wereld begonnen genezers met succes mensen te genezen. Er ontstonden zelfs ziekenhuizen op homeopathische grondslag, vakopleidingen en bergen literatuur. En door al die ervaringen een enorme hoeveelheid casuïstiek.
Het uitoefenen van de homeopathie vroeg nogal wat van de genezer, omdat hij al die geneesmiddelproefverslagen moest doorploegen en alle ziektecasussen moest bestuderen. Er ontstond grote behoefte aan systematisering. Er verschenen boeken met geordende geneesmiddelproefverslagen (Materia Medica) én mensen gingen boeken uitbrengen met alle symptomen op gesystematiseerde wijze, zodat ze op te zoeken waren met daarachter een opsomming van alle middelen; het Repertorium was geboren. Die ontwikkeling ontsloot de grote rijkdom aan inzicht in ziekteprocessen en geneesmiddelen en heeft zeker bijgedrage tot de grote vlucht die homeopathie nam. Nog heden ten dage werken homeopaten over de hele wereld met de Materia Medica's en Repertoria. Nog steeds worden er nieuwe middelen en verdiepingen van bestaande middelen toegevoegd. 

Na Hahnemann's dood hebben duizenden homeopaten over heel de wereld de homeopathie verder ontwikkeld. Met name in Amerika is aan eind van de de 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw veel gedaan en hebben daar een aantal grote homeopaten geleefd, waaronder James Tyler Kent. Zijn verhaal met betrekking tot de homeopathie is heel bijzonder. Voordat hij de homeopathie ontdekte was hij een regulier arts. Op gegeven moment werd zijn vrouw ernstig ziek en hij kreeg het maar niet voor elkaar om haar te genezen. Hij liet vele collega's haar onderzoeken en behandelen maar niets mocht baten. Zijn vrouw had via een vriendin van een homeopaat gehoord en wilde die consulteren. Na protest van Kent werd de man toch gevraagd om naar zijn verzwakte vrouw te komen kijken. Kent stond erop om bij het consult te zijn. Na een tijdje verliet hij echter geërgerd de kamer, omdat hij al die vragen van die homeopaat onzinnig vond. Consequent als hij was, maar ook uit respect voor zijn vrouw, heeft hij toch trouw het door de homeopaat voorgeschreven geneesmiddel gegeven. En wonderbaarlijk genoeg genas zijn vrouw! Kent was stomverbaasd. Daarop is hij alle homeopathische literatuur gaan lezen die hij maar kon vinden, is les bij homeopaten gaan nemen en is zo homeopaat geworden. In zijn leven heeft hij met zijn grote ijver vele zeer waardevolle bijdragen aan de homeopathie gedaan en vele honderden nieuwe homeopaten opgeleid in zijn school.

Aan het begin van de 20e eeuw was homeopathie zo populair dat de opkomende farmaceutische industrie een grote bedreiging zag in de homeopathie. Via de FDA is er een sterke campagne tegen de homeopathie en haar opleidingen gestart die er toe geleid heeft dat de homeopathie op vele plekken verboden werd, opleidingen gesloten en het gebruik ervan in Amerika afnam.

In Europa is het indertijd niet zo sterk geweest, maar de opkomende farmaceutische industrie én de zich ontwikkelende natuurwetenschap hebben zich tegen de homeopathie gekeerd en haar in kwaad daglicht gezet, omdat men het basisprincipe van oplossen en ritmisch verdunnen niet kon verklaren of begrijpen. Daarom was men ervan overtuigd dat dat niet kon werken. Daarnaast waren de Nazi's sterk tegen homeopathie. In alle landen die zij veroverden sloten ze homeopathische opleidingen en ziekenhuizen (in Nederland o.a. het homeopathisch ziekenhuis in Utrecht). Na de oorlog was de homeopathie in heel de wereld (behalve in India) min of meer uit beeld. Met de maatschappelijke ontwikkelingen in de jaren 60 en 70 waar een groot aantal mensen op zoek ging naar andere normen en waarden werd ook de homeopathie opnieuw ontdekt. Vele mensen zijn het vak opnieuw gaan leren en uitoefenen. Opnieuw zijn er goede genezers opgestaan die het vak verder hebben ontwikkeld. Met name de Giekse arts George Vithoulkas heeft sterk bijgedrage aan gedegen onderzoek en systematisering van het vak, waardoor het aantal homeopaten sterk is toegenomen én de kwaliteit van hun opleiding veel beter is geworden.

Met het toenemen van de populariteit van de homeopathie in de laatste 30 á 40 jaar is niet alleen de geneeswijze verder ontwikkeld en verbeterd, maar ook is de weerstand toegenomen. Vooral vanuit de natuurwetenschap én de farmaceutische industrie. Met name de farmaceutische bedrijven sponsoren consequent negatieve berichtgeving over homeopathie. Homeopaten streven ernaar mensen vrij te krijgen van medicijngebruik terwijl de farmaceutisch industrie ze graag verstrekt. Lees het boek "Bijwerkingen" van John Virapen (ISBN: 9789079872138) dan krijg je een ander beeld.

Aan het begin van de 21e eeuw kwam in Engeland de homeopathie steeds meer onder vuur te liggen (terwijl de homeopathie, omdat Engeland niet bezet is geweest in de oorlog, daar nog volop bloeide). Gerichte acties van de tegen-lobby zijn erop gericht de homeopathie in Engeland verboden te krijgen. De al sinds de 19e eeuw bestaande homeopathische ziekenhuizen (die zeer succesvol zijn) en opleidingen (die zijn opgenomen in het gewone opleidingen-systeem) worden bedreigd met sluiting. Een aantal opleidingen zijn al gesloten. Een spannende tijd voor de homeopathie in Engeland.
In Nederland is er op dit moment ook de tendens om de opleidingen op te nemen in het reguliere HBO. Gezien de ontwikkelingen in Engeland (daar zijn alle HBO-opleidingen vanuit hogerhand gesloten) lijkt ons dat voor alsnog geen goed idee.
Het zou een onderdeel kunnen worden van de, zoals boven gemelde, tegenbeweging tegen homeopathie.
Miljoenen patiënten echter protesteren tegen deze ontwikkelingen omdat zij ervaren hebben wat homeopathische geneesmiddelen voor hen doen.
En dat is uiteindelijk waar het om gaat: de individuele mens die genezing zoekt, en juist daarin is de homeopathie sterk.

Lees verder op de volgende pagina: >> Zelf homeopaat worden

Up